Kafa Derisindeki Kepek Nasıl Geçer? - 2025 Rehberi
Özet
- Kepek Nedir? Yaş aldıkça her 2 yetişkinden 1’inde görülen yaygın bir kafa derisi sorunudur. Saçta kepeğin en yaygın sebebi Malassezia (Pityrosporum) Folikülitinin fazla çoğalmasıdır.
- Deri kuruluğundan farkı nedir? Kepek yağlı, sarı pullu bir görünümdeyken kuru saç derisi beyaz döküntülü ve kaşıntılıdır.
- Son araştırmalar, probiyotik ve mikrobiyom temelli çözümlerin kepek kontrolünde ümit vaat ettiğini gösteriyor.
- Genetik yatkınlık, stres, bağışıklık sistemi ve mevsimsel değişiklikler kepek oluşumunu tetikleyebilir.
Saçta Kepek Neden Olur?
Kepek, bulaşıcı ya da ciddi bir hastalık belirtisi olmayan, kafa derisinde derinin pul pul dökülmesi durumudur. Ancak ileri evrede tedavisi hiç de kolay değildir.
- Yaygın sebepler: Kepek oluşumuna neden olan birden fazla faktör vardır. Cilt kuruluğu, yağlı cilt yapısı, stres kaynaklı hormonal değişimler, aşırı sıcak veya soğuk su ile saç yıkamak, hijyen eksikliği, yanlış şampuan kullanımı, vitamin açısından yetersiz beslenme ve B vitamini açısından yetersiz beslenme kafadaki kepeğin en yaygın sebepleridir.
- Nadir görülen nedenler: Saçta kepeklenmeye yol açan nadir görülen durumlar da şunlardır: Seboreik dermatit -kabuklu kepek oluşturur- ya da diğer adıyla yağlı egzama, aşırı maya mantarı (malassezia) üretimi, aşırı saç yıkama veya uzun süre yıkanmamak.
Eğer hafif kepeklenme durumunuz oluyorsa günlük kullanıma uygun bir kepek şampuanıyla bile tedavi edebilirsiniz. Standart bir kepek önleyici şampuan kepeğe neden olan mantarı, ölü deriyi ve fazla sebumu hedef alan aktif içeriklere sahiptir. Doğru yıkama alışkanlığı ve şampuan seçimi ile kepek sorunundan kısa sürede kurtulabilirsiniz. Ancak ciddi bir boyuta ulaşan kepek sorununuz varsa dermatolog eşliğinde yazıda bahsedeceğimiz yöntemlerle tedavi olabilirsiniz.
Saçta Kepek Neden Olur?
Kepek, bulaşıcı ya da ciddi bir hastalık belirtisi olmayan, kafa derisinde derinin pul pul dökülmesi durumudur. Ancak ileri evrede tedavisi hiç de kolay değildir.
- Yaygın sebepler: Kepek oluşumuna neden olan birden fazla faktör vardır. Cilt kuruluğu, yağlı cilt yapısı, stres kaynaklı hormonal değişimler, aşırı sıcak veya soğuk su ile saç yıkamak ve B vitamini açısından yetersiz beslenme kafadaki kepeğin en yaygın sebepleridir.
- Nadir görülen nedenler: Saçta kepeklenmeye yol açan nadir görülen durumlar da şunlardır: Seboreik dermatit -kabuklu kepek oluşturur- ya da diğer adıyla yağlı egzama, aşırı maya mantarı (malassezia) üretimi, aşırı saç yıkama veya uzun süre yıkanmamak.
Eğer hafif kepeklenme durumunuz oluyorsa günlük kullanıma uygun bir kepek şampuanıyla bile tedavi edilebilir. Standart bir kepek önleyici şampuan kepeğe neden olan mantarı, ölü deriyi ve fazla sebumu hedef alan aktif içeriklere sahiptir.
Kafa Derisindeki Kepek Türleri Neler?
Yaygın olarak kafa derisinde oluşan kepek kuru ve yağlı (seboreik) olmak üzere iki tiptir. Ancak nadir görülen kepek çeşitleri arasında inflamatuvar adını verdiğimiz iltihaplı kepek, mantar kaynaklı kepek, sedef hastalarında görülen psoriasis kepek ya da saç spreyi, jöle, kuru şampuan gibi ürün kalıntılarından kaynaklı oluşan kepek gibi farklı kepek türlerinden de bahsedebiliriz.
Kuru kepek; saç derisinde, belli belirsiz ince ve beyaz tanecikler oluşumudur. Genellikle omuzlara dökülür. Temel sebebi saç derisi kuruluğudur. Perseus Mezoterapi Seti gibi nemlendirici etkili ve besleyici bir serum ile kuruluk kaynaklı kepekten kurtulabilirsiniz.
Seboreik (yağlı) kepek; en yaygın görülen kepek türüdür. Sarımsı, yapışkan ve iri pullar şeklindedir. Seboreik dermatit hastalığının belirtisi olabilir. Perseus Şampuanı gibi saç derisi temizleyici ürünlerde bulunan saw palmetto (cüce palmiye ekstresi) gibi DHT azaltıcı etkisi olan bir ürün sebum üretimini dengeleyerek yağlı kepeği azaltabilir.
Kepek Şampuanlarının İçinde Ne Var?
Kepek oluşumuna karşı bakım yapan içerikler, saç derisinin sağlıklı kalması için oldukça önemlidir. Özellikle içeriğinde yüksek oranda çinko bulunan gıdaların tüketimi ve biotin içeren şampuanların kullanımı kepeklenmeyi önlemede etkilidir.
Bir kepek şampuanında genellikle şu içerikler yer alır:
- Biotin: Keratin üretimini destekler.
- Panthenol: Nemlendirir ve yatıştırır.
- Aloe vera: Kaşıntı ve tahrişi giderir.
- Niacinamide (vitamin B3): Cilt bariyerini güçlendirir.
- Salisilik asit: Ölü deri hücrelerini arındırır.
- Selenyum sülfür: Mantar oluşumunu önler ve hücre yenilenmesini dengeler.
- Çinko pirition: Mantar öldürücüdür.
- Ketoconazole: Güçlü antifungal etkisi ile maya mantarının çoğalmasını durdurur ve iltihabı azaltır.
- Omega-3 yağ asitleri: Cildi besler, kuruluğa bağlı kepeği azaltır.
- Coal tar (katran): Kalın kepek tabakasını azaltır.
- Chamomile (papatya özü): Tahriş ve kaşıntıyı hafifletir.
- Tea tree oil (çay ağacı yağı): Mantara yol açan mikroorganizmaları yok eder.
Doğal Yöntemlerle Kepeği Tedavi Etmek Mümkün mü?
Kepek için doğal tedaviler deneyenler ise pirinç suyu gibi saç derisindeki yağı dengeleyen doğal ürünlere yönelebiliyor. Hatta saçı nemlendirmek için hindistan cevizi yağı, pullanmayı azaltmak için kabartma tozu, ciltteki pH dengesini düzenlemek için de elma sirkesinden faydalanabiliyorlar. İşte doğal kepek tedavisinde kullanılan diğer ürünler:
- Isırgan otu: Saç derisi tedavisindeki etkisi bilinen mucizevi ısırgan otu kepek önleyici şampuanlarda da sıklıkla kullanılıyor.
- Zeytinyağı: Ahmet Maranki’nin kepeğe karşı kür önerisinde yer alan ürünlerden biri. Ünlü doktor, saç derisine doğal zeytinyağı masajı yapmanın nemlendirmede etkili olduğunu belirtiyor.
- Yoğurt: Yanık tedavisinde kullanılan yoğurdun kepek sorununu çözmede de etkili olabileceğini hiç düşündünüz mü? Islak saç diplerine yoğurt masajı yapıp durulamanın kepeği bir iki hafta içinde geçirdiği söyleniyor.
Medikal Çözümler Neler?
Kepek tedavisi için medikal çözümler, kafa derisindeki kepeğin altında yatan mantar, egzama, sedef gibi nedenlere yönelik olarak değişebilir. Uzun süren inatçı kepek için dermatologların önerdiği çözümler topikal ve sistemik tedavileri içerebilir.
1. Antifungal Şampuanlar
Kepeğin en sık sebebi olan Malassezia mantarına karşı etkilidir. İlaçlı şampuanların içindeki tıbbi veya aktif bileşenler arasında haftada 2 kez uygulanan Ketoconazole, anti-inflamatuar etkiye sahip Ciclopirox Olamine, iltihap, bakteri ve mantarla savaşan Çinko Pirition ve Malassezia mantarının büyümesini yavaşlatan Selenium Sulfide yer alır.
2. Keratolitik (Kepek Söktürücü) Ürünler
Saç derisindeki kalınlaşmış, yapışkan pulları yumuşatıp arındırırlar. Salisilik asit ve katranı bu listeye ekleyebiliriz.
3. Topikal Kortikosteroidler (Reçeteli)
Aşırı kaşıntı, kızarıklık ve iltihap durumlarında kullanılır. Örnekleri arasında Hydrocortisone ve Clobetasol gösterilebilir. Cilt incelmesi riski nedeniyle uzun süreli kullanım önerilmez.
4. Losyon ve Köpükler
Hafif formülasyonlarla saçlı deriye uygulanabilirler. Genellikle, steroidli, antifungal veya nemlendirici içeriklidirler. Örneğin Perseus Saç Köpüğü, saç derisindeki doğal pH dengesini düzenlerken içeriğindeki Aloe Vera cildi nemlendirerek yatıştırır.
5. Sistemik (Ağızdan Alınan) Antifungaller
Çok şiddetli, dirençli ve yaygın vakalarda reçete edilirler. Dermatolog kontrolünde ve kısa süreli kullanıma uygundurlar.
6. Işık Tedavisi (Fototerapi)
Psoriasis ve seboreik dermatit gibi bir rahatsızlıktan kaynaklanan kepeğin tedavisinde kullanılabilir. Kliniklerde doktor tarafından uygulanır.
Kafa Derisindeki Kepeği Yok Etmek İçin Hangi Tedavi Seçilmeli?
Aşağıdaki belirleyici faktörlere göre dermatoloğunuz size en uygun tedaviyi önerecektir.
- Kepeğin tipi nedir? Yağlı mı, kuru mu, iltihap var mı?
- Egzama ve sedef gibi yoğun kepek oluşumunun altında yatan bir hastalığınız var mı?
- Şikayetiniz ne zamandan beri devam ediyor? Şiddeti ne?
- Daha önce kepek tedavisi için hangi ürünleri denediniz? Medikal bir tedavi uygulandı mı? Evde denediğiniz kepek kürleri nelerdi?
Yukarıda sıralanan sorulara yanıtlarınıza göre size en uygun tedaviyi doktorunuz önerebilir.
Sık Sorulan Sorular
Beslenmenin kepek oluşumuna etkisi var mı?
Evet, beslenme ile kepek oluşumu arasında bir ilişki olması muhtemeldir. Aşırı yağlı yiyecekler derideki sebum yani yağ üretimi artırabilir. Bu durum da Malassezia mantarının çoğalmasına zemin hazırlar. Sadece yağlı kepek değil kuru kepek oluşumunun da beslenme alışkanlıklarınızla yakından ilişkisi vardır. Örneğin, çinko, biotin ve B vitamini eksiklikleri ciltte döküntülere yol açabilir. Ayrıca, omega-3 yağ asitlerinin eksikliği cildi pullandırarak kepek yapabilir. Ceviz, somon ve keten tohumu tüketimi artırarak omega-3 ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz. Uzun süre susuz kalmak da deri kuruluklarıyla ve kepekle ilişkili olabilir.
Aşırı sıcak su ile yıkanmak kepek yapar mı?
Evet, aşırı sıcak ya da soğuk saç derisinin doğal nem dengesini etkileyebilir. Fazla sıcak su ile yıkanmak cildi çok fazla kurutabilir veya tersi bir etki ile yağlandırabilir. İki durum da kepeğe yol açabilir. Dolayısıyla oda sıcaklığından bir miktar fazla su ile yıkanmak kepek oluşumunu önlemede en etkilisidir.
Kepek ile deri döküntüsünün farkı ne?
Kepek ya da tıbbi tanımıyla pityriasis capitis beyaz bir pullanmadır. Kafa derisi veya sakalda görülür. Pullar gri-beyaz renkte ve incedir. Nadiren kaşıntılıdır ama bulaşıcı değildir. Deri döküntüsü (skin rash) ise kızarıklık, kabarıklık, kaşıntı, kabuklanma veya iltihap gibi belirtilerle beraber görülebilir. Alerjik reaksiyon, kontrakt dermatit, ilaç yan etkisi, egzama veya mantar enfeksiyonu gibi çeşitli sebeplerden oluşabilir. Vücudun herhangi bir yerinde olabilir. Nedenine bağlı olarak bulaşıcı olabilir.
Kepekli saç nasıl yıkanır?
Kepekli saçı yıkarken uygulanması gereken adımlar şunlardır:
- Saçlarınızı yıkamadan önce fırçalayın. Bu sayede saç diplerindeki kepeği saç uçlarınıza getirerek temizlenmesini kolaylaştırabilirsiniz.
- Doğru bir kepek önleyici şampuan seçin. Kepek tipiniz yağlı ise antifungal içerikler, kuru ise nemlendirici içerikleri seçmelisiniz.
- Ilık su kullanın. İdeal saç yıkama sıcaklığı 32–37°C’dir. 40°C ve üzeri çok sıcak, 30°C veya altı ise soğuktur. Ilık su saç derisini yormaz, kepeği kontrol altında tutar ve hijyen sağlar.
- Saç derinizi hafifçe temizleyin. Yıkama esnasında derinize nazik masajlar yapın. İdeal yıkama dairesel hareketlerle kafa derisine 2-3 dakika kadar masaj yapmak ve bol su ile durulamaktır.
- Şampuan veya saç kremini yeterince duruladığınızdan emin olun. Saçta kalan şampuan artıkları da kepek sebebidir.
- Çok az veya sık saç yıkamayın. Çok az saç yıkamak hijyenik değildir. Kepek ve mantar oluşumu gibi bir sürü soruna yol açabilir fakat sık sık saç yıkamak da olumsuz bir durumdur. Deriyi kurutur ve kepeği artırır. İdeal saç yıkama sıklığı haftada 2 ya da 3 gündür.
Medya
